بی اختیاری ادرار چیست؟ بررسی علل، علائم و روش های درمان ریزش ادرار
یکی از شایع‌ترین مشکلات در بسیاری از خانم‌ها و آقایان، بی اختیاری ادرار است. هنگامی که نشت ادرار در فرد به شکل غیرارادی صورت بگیرد، به این مشکل دچار می‌شود. در این عارضه، کنترل اسفنکتر ادراری، ضعیف شده یا از بین می‌رود. اگر درگیر این مشکل هستید، نگران نباشید؛ زیرا قابل درمان است. توصیه می‌شود که این مقاله را برای افزایش آگاهی خود در این زمینه مطالعه نمایید.
فهرست عناوین مقاله
علائم بی اختیاری ادرار
گاهی اوقات، یکسری از افراد با تخلیه کمی ادرار مواجه می‌شوند. برخی نیز به طور مداوم، مقدار کم یا متوسطی از ادرار را بی‌اختیار از بدن خود دفع می‌کنند.
انواع بی اختیاری ادرار به شرح زیر است:
- بی اختیاری استرسی: در حین عطسه، سرفه، ورزش، خنده یا بلند کردن وسایل سنگین، به مثانه آن‌ها فشار وارد شده و ادرار تخلیه می‌شود.
- بی اختیاری مبرم: نیاز مبرم و ناگهانی به تخلیه مکرر ادرار که با دفع ناخودآگاه ادرار همراه است. در بیشتر مواقع، بیمار سرتاسر شب به دفع ادرار نیاز دارد. امکان دارد که این نوع مشکل به علت بیماری خفیف از قبیل عفونت، دیابت یا اختلال عصبی رخ دهد.
- بی اختیاری سرریز: بیمار به طور مداوم در حال دفع ادرار است. زیرا مثانه کاملا تخلیه نمی‌شود.
- بی اختیاری طبیعی: نقص روانی یا فیزیکی مانع از رسیدن سریع شما به دستشویی می‌شود. مثلاً اگر به آرتریت شدید دچار باشید، نمی‌توانید به سرعت شلوار خود را باز کنید.
- بی اختیاری چندگانه: بیمار بیشتر از یک نوع بی اختیاری ادرار را تجربه می‌نماید.
امروزه به دلیل پیشرفت علم پزشکی، روش‌هایی مختلفی از قبیل گزارش کارکرد روزانه مثانه یا Bladder Diary، سونوگرافی، تست مارشال، سیستوسکوپی، Pad test و غیره به هدف تشخیص بی اختیاری ادرار وجود دارد. برای این منظور، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا پزشک بهترین روش را برای تشخیص این عارضه ارائه خواهد داد.
علت بی اختیاری ادرار در مردان
چند مورد از مهم‌ترین علت بی اختیاری ادرار در مردان به شرح زیر است:
- سن: هر مقدار که سن مردان بالاتر برود، شانس ابتلا به بی اختیاری ادرار در آن‌ها نیز بیشتر خواهد بود. اصلی‌ترین دلیل آن نیز ایجاد تغییرات بدنی به علت افزایش سن است، زیرا نگه‌داشتن ادرار دشوار‌تر می‌شود.
- نداشتن فعالیت بدنی کافی: داشتن فعالیت‌های بدنی، می‌تواند نشت ادرار را بیشتر کند. به همین دلیل، فعال نبودن جسم نیز در گذر زمان، احتمال ابتلا به افزایش وزن را بالا می‌برد که این عامل، ممکن است قدرت عضلات مثانه را تضعیف کند.
- چاقی: گفتنی است که اضافه وزن و به خصوص در قسمت میانی بدن، قادر است که فشار غیرضروری بر مثانه وارد نماید. این عامل، یکی از علت بی‌اختیاری ادرار در مردان جوان خواهد بود.
- داشتن شرایط خاص: لازم به توضیح است که پروستات بزرگ، سرطان پروستات و همچنین درمان مشکلات پروستات مثل عمل آن، می‌توانند به شکل موقتی یا دائم، منجر به ایجاد بی اختیاری ادرار در آقایان شوند.
- بیماری‌های مرتبط با دستگاه عصبی: شایان ذکر است که بیماری‌هایی از قبیل آلزایمر، پارکینسون و ام اس، ممکن است که در توانایی مغز شما برای علامت گذاری درست مجاری ادراری و مثانه، مشکل ایجاد کنند.
- نقص مادرزادی: اگر دستگاه ادراری آقایان در حین دوران جنینی، به طور صحیح تشکیل نشود، احتمال رخ دادن بی‌اختیاری ادرار بسیار است.
- سایر عوامل: علاوه بر تمامی موارد ذکر شده، دیگر عللی که می‌توانند منجر به ایجاد این مشکل شوند، عبارت است از:
- یبوست
- عفونت مثانه یا عفونت ادراری
- سرفه‌های مزمن
- مسدود شدن دستگاه ادراری
- مصرف دخانیات و الکل
- از بین رفتن قدرت اسفنکتر میز راه
علت بی اختیاری ادرار در زنان
بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که علت بی اختیاری ادرار در زنان، متنوع است. به عنوان مثال، زنانی که در سنین بالا در حال پشت سر گذاشتن دوران یائسگی هستند، درگیر مشکلات تکرر ادرار می‌شوند. زیرا در این دوران، به علت کاهش سطح هورمون استروژن و تحلیل رفتن عضلات مجاری ادراری، بی اختیاری در ادرار، رخ خواهد داد.
علاوه بر آن، در یکسری شرایط مثل افتادگی‌های اندام‌های داخلی و کف لگن، شرایط برای بروز تکرر ادرار فراهم است. شایع‌ترین نوع آن نیز، افتادگی پرولاپس مثانه یا همان افتادگی مثانه است که بسیاری از خانم‌ها به آن دچار می‌شوند.
علاوه بر آن، افزایش سن، چاقی، تعداد بالای بارداری و زایمان، انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی از قبیل وزنه برداری، بدنسازی و غیره، می‌توانند موجب افتادگی عضلات کف لگن و مشکلات ادراری در بانوان شوند. همچنین، سرفه‌های طولانی مدت و یبوست نیز از دیگر علت بی‌اختیاری ادرار در زنان جوان خواهد بود.
در کنار این عوامل، چند مورد نیز می‌توانند منجر به ایجاد بی اختیاری ادرار در خانم‌ها شوند:
- مصرف کافئین: طبق تحقیقات صورت گرفته، افرادی که مقدار بیش از حدی کافئین مصرف می‌کنند، بیشتر از سایر افراد به تکرر ادرار دچار می‌شوند.
- بیماری‌های خاص: لازم به ذکر است که دیابت و تعدادی از بیماری‌های کلیوی، شرایط بروز ریزش ادرار را بیشتر خواهند کرد.
- مصرف دخانیات: گفتنی است که سرفه‌های طولانی مدت و مکرر ناشی از استعمال دخانیات، فشار زیادی را بر روی اسفنکتر میز راه وارد کرده و در نهایت احتمال رخ دادن ریزش ادرار را بالا می‌برند.
ریزش ادرار بعد از دستشویی
لازم به توضیح است که ریزش ادرار بعد از دستشویی می‌تواند به علت مشکلات دستگاه ادراری باشد. برخی از دلایل احتمالی این مشکل عبارتند از:
- التهاب مثانه: عفونت مثانه ممکن است که به ریزش ادرار بعد از دستشویی منجر شود.
- تضعیف ماهیچه‌های ادراری: احتمال دارد که علت این مشکل، کمبود قدرت ماهیچه‌های ادراری باشد.
- بزرگ شدن پروستات: در آقایان، این احتمال وجود دارد که بزرگ شدن پروستات منجر به ریزش ادرار بعد از دستشویی شود.
- تنگی مجاری ادراری: تنگی در کانال ادراری می‌تواند سبب رخ دادن ریزش ادرار بعد از دستشویی شود.
- استرس و اضطراب: برخی افراد ممکن است به علت استرس و اضطراب، توانایی کنترل ادرار خود نداشته باشند. این عامل سبب ریزش ادرار بعد از دستشویی خواهد شد.
ورزش برای بی اختیاری ادرار
بهترین ورزش به هدف تقویت قسمت‌های کف لگن، انجام ورزش کگل است. این ورزش چندین حرکت دارد که نواحی مختلف زیر شکم و لگن را تقویت می‌کند. این تمرینات کمک خواهد کرد تا انقباضات ماهیچه‌ها با قدرت بیشتری صورت بگیرد و قسمت‌های آسیب دیده ترمیم شوند.
لازم به ذکر است که این تمرینات برای درمان عدم کنترل مثانه و درمان تکرر ادرار کاربرد دارند. انجام تمرینات کگل، اهمیت ویژه‌ای برای خانم‌ها دارد. زیرا لازم است که آن‌ها در طی دوران بارداری و زایمان، عضلات قوی و محکمی داشته باشند تا قسمت‌های کف لگن به افتادگی و آسیب دچار نشود.
بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که در اثر انجام صحیح این تمرینات، بخش‌های مهم لگن از قبیل مثانه، روده و رحم به خوبی تقویت می‌شوند. در نتیجه این ورزش مانع از حرکت مثانه و روده به سمت واژن خواهد شد. واژن نیز تحت فشار نبوده و به ضعف، گشادی و شلی دچار نخواهد شد. همچنین، ورزش کگل برای درمان واژینیسموس نیز انجام می‌گیرد.
شما برای انجام این ورزش به محیط ویژه یا وسایل خاص نیازی ندارید. به طوری که می‌توانید آن را در منزل نیز انجام دهید. این امکان برای شما وجود دارد که آن را به شکل نشسته یا درازکش نیز انجام دهید. لازم است که آمادگی کافی برای انجام این ورزش داشته و کاملا ریکس باشید. ضرورت دارد که قبل از انجام آن، به بدن خود مقداری نرمش دهید و خود را گرم کنید. در غیر این صورت، تلاش کنید که به کمک دم و بازدم، آمادگی لازم را برای انجام آن کسب نمایید.
شما بایستی در حالت درازکش، سر خود را روی زمین قرار داده و کمر خود کاملا صاف قرار دهید. سپس دستانتان را در طرفین و رو به زمین بگذارید. اجازه ندهید که به گردن شما فشار وارد شود.
بهتر است در نظر داشته باشید که تنوع تمرینات کگل بسیار زیاد است و این امکان برای شما وجود دارد که در طی روز، تعدادی از ساده‌ترین آن‌ها را انجام دهید. تمرینات کگل با وجود زمان کم در انجام، نتیجه ایده‌آلی را برای درمان قطعی بی اختیاری ادرار خواهند داشت. بهتر است که بخشی از فعالیت‌های روزانه خود را به این ورزش اختصاص دهید.
گفتنی است که از تمرینات کگل، به عنوان یک تکنیک مکمل درکنار دیگر روش‌های درمان تکرر ادرار استفاده می‌شود. این عوامل می‌توانند تاثیرات قابل توجهی را برای شما همراه داشته باشند.
روش‌های درمان قطعی بی‌اختیاری ادرار
امروزه به دلیل پیشرفت علم پزشکی، روش‌های مختلفی برای درمان ریزش ادرار وجود دارد. انتخاب مناسب‌ترین و بهترین این روش‌ها به نوع و مقدار شدت بیماری و علت رخ دادن آن، بستگی دارد. چند مورد از موثرترین این روش‌ها به شرح زیر است:
- تغییر در رفتار: یکی از ساده‌ترین تکنیک‌ها به هدف برطرف کردن این مشکل، برنامه‌ریزی برای رفتن به دستشویی است. به عنوان مثال، بهتر است که هر دو الی چهار ساعت یکبار به دستشویی بروید.
- فعالیت‌های ورزشی: انجام ورزش برای بی اختیاری ادرار، پیشنهاد می‌شود. زیرا این کار، عضلات کف لگن شما را قوی می‌کند. در این مقاله به تمرینات ورزشی برای برطرف کردن این مشکل اشاره کردیم.
- مصرف دارو: یکی از مهم‌ترین سوالات بیشتر بیماران این است که برای درمان بی اختیاری ادرار چه بخوریم؟ برای جواب این سوال، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا این فرد، مناسب‌ترین داروی بی اختیاری ادرار را برای درمان شما تجویز خواهد کرد.
- دستگاه‌های پزشکی: این روزها از دستگاه‌های پزشکی مختلفی برای درمان ریزش ادرار استفاده می‌شود که در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
می‌توان به هدف کنترل ادرار در خانم‌ها، از قراردادن یک دستگاه کوچک در مجرای ادرار آن‌ها کمک گرفت. دستگاه مورد استفاده در این روش، بسیار کوچک بوده و به تامپون شباهت دارد. آن دسته از خانم‌هایی که قصد دارند فعالیت ویژه‌ای مثل تنیس انجام دهند، می‌توانند از این دستگاه استفاده نمایند. شیاف مهبل نیز یک وسیله‌ای است که می‌توان از آن برای درمان تکرر ادرار استفاده کرد.
یک حلقه محکم و سفت به داخل واژن وارد می‌شود و در طی روز، بیرون نمی‌آید. این دستگاه کمک می‌کند تا مثانه به بالا نگه داشته شود. به دنبال آن، فرد دیگر به ریزش ادرار دچار نخواهد شد. علاوه بر آن، این وسیله برای آن دسته از خانم‌هایی مناسب و کاربردی است که درگیر افتادگی لگن هستند.
- استفاده از تکنیک‌های مداخله‌ای: گاهی اوقات نیاز است که از روش‌های مداخله‌ای به هدف درمان این مشکل استفاده کرد. چند مورد از مهم‌ترین این روش‌ها به صورت زیر است:
سم بوتولونیوم نوع A: تعدادی از افراد به بیش فعالی مثانه دچار هستند. این عامل سبب بی اختیاری ادرار در آن‌ها خواهد شد. این امکان برای آن‌ها وجود دارد که با تزریق بوتاکس به مثانه، ادرار را کنترل نمایند.
تزریق مواد حجیم: می‌توان به هدف کنترل ادرار، از تزریق مواد حجیم به بافت مجاری ادراری استفاده نمود. این مواد قادر هستند که فرایند تخلیه ادرار را کنترل نمایند.
تحریک اعصاب: در این تکنیک، یک وسیله شبیه به دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب در زیر پوست و بدن قرار می‌گیرد. تا مثانه و ادرار را به خوبی کنترل نماید.
- فیزیوتراپی: این روش نیز یک درمان موثر به هدف بهبود کارکرد عضلات کف لگن و در نهایت درمان ریزش ادرار شناخته می‌شود. برای این منظور، توصیه می‌شود که به کلینیک یارا مراجعه کنید. زیرا فیزیوتراپیست در این کلینیک به شما یاد می‌دهد که عضلات کف لگن خود را چگونه پیدا کرده و حرکت آن را حس کنید. همچنین یک برنامه ورزشی برطبق شرایط ویژه شما نیز طراحی خواهد کرد. هدف کلی از این اقدامات فیزیوتراپیست در کلینیک یارا، بهبود عضلات کف لگن و کنترل بهتر عملکرد مثانه خواهد بود.
- جراحی: در بسیاری از مواقع، شدت ریزش ادرار به قدری زیاد است که با روش‌های دیگر درمان نمی‌شود. در این شرایط است که پزشک، عمل جراحی را بکار می‌برد. برای درمان این مشکل، چندین روش جراحی وجود دارد. جراحی افتادگی، عمل اسلینگ، تعلیق گردن مثانه و جای‌گذاری عضله ادراری مصنوعی از متداول‌ترین عمل‌های جراحی هستند. این عمل‌ها به هدف برطرف کردن ریزش ادرار مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
اگر درگیر این مشکلات هستید، نگران نباشید. زیرا درمان ریزش ادرار بعد از دستشویی وجود دارد. برای حل این مشکل بهتر است که به پزشک مختصص مراجعه کنید. پزشک نیز علت دقیق را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز می‌کند.