سیاتیک چیست؟ علت، تشخیص و درمان سیاتیک
فهرست عناوین مقاله
سیاتیک چیست؟
سیاتیک به دردی گفته می‌شود که در امتداد مسیر عصب سیاتیک از پایین کمر از طریق لگن و باسن و به پایین هر پا انتشار می‌یابد. به طور معمول، سیاتیک فقط یک طرف بدن شما را درگیر می‌کند. سیاتیک معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که فتق دیسک، استخوان اضافه مهره‌ها ناشی از آرتروز در ستون فقرات یا تنگ شدن ستون فقرات (تنگی نخاع) بخشی از عصب را فشرده کند. این امر باعث التهاب، درد و اغلب مقداری بی‌حسی در پای آسیب دیده می‌شود.
اگرچه درد همراه با سیاتیک می‌تواند شدید باشد، اما بیشتر موارد در طی چند هفته با درمان‌های غیر جراحی برطرف می‌شوند. افرادی که دچار سیاتیک شدید هستند معمولا با ضعف پا یا احتباس یا بی اختیاری ادرار یا مدفوع همراه است که ممکن است کاندید جراحی شوند.
علایم سیاتیک
دردی که از ستون فقرات تحتانی (کمر) شما به باسن و از پشت ساق شما انتشار می‌یابد، مشخصه سیاتیک است. ممکن است تقریباً در هر نقطه‌ای که مسیر عصبی وجود دارد احساس ناراحتی کنید، اما بیشتر این احتمال وجود دارد که مسیری را از پایین کمر تا باسن و پشت ران و ساق پا دنبال کنید.
♦ درد می‌تواند بسیار متفاوت باشد، از یک درد خفیف تا یک احساس تیز، سوزش یا یک درد طاقت فرسا.
♦ برخی از افراد همچنین بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلانی در ران یا پای آسیب دیده دارند. ممکن است در یک قسمت از پا درد داشته باشید و در قسمت دیگر بی‌حس شوید.
♦ گاهی اوقات می‌تواند مانند یک لرزش یا شوک الکتریکی احساس شود. هنگام سرفه یا عطسه ممکن است بدتر باشد و نشستن طولانی مدت می‌تواند علائم را تشدید کند. معمولاً فقط یک طرف بدن شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
زمان مراجعه به پزشک در صورت بروز درد سیاتیک
سیاتیک خفیف معمولاً با گذشت زمان از بین می‌رود. اگر اقدامات مراقبت از خود نتوانست علائم شما را تسکین دهد یا درد شما بیش از یک هفته طول بکشد، شدید یا به تدریج بدتر شود، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر موارد زیر را مشاهده کردید باید تحت مراقبت‌های سریع پزشکی قرار بگیرید :
♦ در کنترل روده یا مثانه مشکل دارید.
♦ درد ناگهانی و شدیدی در کمر یا پا و بی‌حسی یا ضعف عضلانی در پا دارید.
♦ این درد به دنبال آسیب دیدگی شدید مانند تصادف رانندگی رخ دهد.
علت درد سیاتیک
درد سیاتیک زمانی اتفاق می‌افتد که ریشه‌های عصب سیاتیک، توسط فتق دیسک در ستون فقرات یا رشد خار استخوانی ناشی از آرتروز در مهره ها، تحت فشار قرار می‌گیرد. به ندرت، عصب می‌تواند توسط تومور فشرده شود یا توسط بیماری مانند دیابت آسیب ببیند.
چه عواملی خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش می دهد؟
عوامل خطر برای سیاتیک عبارتند از :
♦ دیابت : این وضعیت خطر آسیب عصبی را افزایش می‌دهد.
♦ سن : تغییرات مرتبط با سن در ستون فقرات، مانند فتق دیسک و خار استخوان، شایعترین دلایل سیاتیک هستند.
♦ نشستن طولانی مدت : افرادی که به مدت طولانی می‌نشینند یا سبک زندگی کم تحرک دارند، بیشتر از افراد فعال دچار سیاتیک می‌شوند.
♦ چاقی : با افزایش فشار بر روی ستون فقرات، وزن اضافی بدن می‌تواند به تغییرات ستون فقرات که باعث تحریک سیاتیک می‌شوند، کمک کند.
♦ اشتغال : شغلی که شما را مجبور به چرخاندن کمر، حمل بارهای سنگین یا رانندگی با یک وسیله نقلیه موتوری برای مدت طولانی می‌کند، ممکن است در سیاتیک نقش داشته باشد، اما هیچ مدرک قطعی در ارتباط این موارد وجود ندارد.
عوارض
اگرچه بیشتر افراد به طور کامل از سیاتیک بهبود می‌یابند، اما اغلب بدون درمان، سیاتیک به طور بالقوه می‌تواند باعث آسیب دائمی عصب شود. در صورت داشتن موارد زیر، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
♦ ضعف پیشرونده در پای درگیر.
♦ از دست دادن حس در پای درگیر.
♦ احتباس یا بی اختیاری روده یا مثانه.
پیشگیری از دردهای سیاتیکی
همیشه پیشگیری از سیاتیک ممکن نیست و ممکن است این بیماری عود کند. موارد زیر می‌تواند در محافظت از کمر شما نقش اساسی داشته باشد :
♦ به طور منظم تمرین کنید : برای قوی نگه داشتن کمر، توجه ویژه‌ای به عضلات اصلی خود داشته باشید، ماهیچه‌هایی که در شکم و کمرتان هستند و برای قرارگیری صحیح در بدن ضروری هستند. از پزشک خود بخواهید فعالیت‌های خاصی را توصیه کند.
♦ هنگام نشستن حالت بدنی مناسبی داشته باشید : یک صندلی با پشتیبانی مناسب از کمر، بازوها و پایه چرخان انتخاب کنید. در نظر بگیرید که بالش یا حوله رول شده را در قسمت کوچک پشت خود قرار دهید تا منحنی طبیعی آن حفظ شود. زانوها و لگن را در یک سطح نگه دارید.
♦ از مکانیک بدن خوب استفاده کنید : اگر مدت طولانی ایستاده‌اید، هر از چندگاهی یک پا را روی چهارپایه یا جعبه کوچک قرار دهید و استراحت دهید. وقتی چیزی سنگین را بلند می‌کنید، بگذارید اندام تحتانی شما کار را انجام دهد. پشت خود را صاف نگه دارید و فقط از زانو خم شوید. بار را نزدیک به بدن خود نگه دارید. از بلند کردن و پیچاندن همزمان خودداری کنید. اگر جسم سنگین یا ناجور است، یک شریک پیدا کنید.
تشخیص سیاتیک
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است قدرت عضلات و رفلکس‌های شما را بررسی کند. به عنوان مثال، ممکن است از شما خواسته شود که روی انگشتان پا یا پاشنه خود راه بروید، از حالت چمباتمه بلند شوید و در حالی که به پشت دراز می‌کشید، پاهای خود را یکی یکی بلند کنید. درد ناشی از سیاتیک معمولاً در طی این فعالیت‌ها بدتر خواهد شد.
آزمایشات تصویربرداری
بسیاری از افراد دیسک یا خار استخوان دارند که در اشعه ایکس و سایر آزمایشات تصویربرداری ظاهر می‌شوند اما هیچ علامتی ندارند. بنابراین پزشکان معمولاً این آزمایشات را درخواست نمی‌دهند مگر اینکه درد شما شدید باشد یا در عرض چند هفته بهبود نیابد.
♦ اشعه ایکس : با اشعه ایکس از ستون فقرات ممکن است رشد بیش از حد استخوان (خار استخوان) وجود داشته باشد که ممکن است بر روی یک عصب فشار وارد کند.
♦ ام آر آی (MRI) : در این روش از آهنربای قدرتمند و امواج مغناطیسی برای تولید تصاویر مقطعی از کمر استفاده می‌شود. MRI تصاویر مفصلی از استخوان و بافت‌های نرم مانند فتق دیسک تولید می‌کند. در طول آزمایش، شما روی میزی دراز می‌کشید که به داخل دستگاه MRI حرکت می‌کند.
♦ سی تی اسکن : وقتی از CT برای تصویربرداری از ستون فقرات استفاده می‌شود، ممکن است قبل از عکس‌برداری با اشعه ایکس، یک ماده حاجب به کانال نخاع شما تزریق شود، روشی که سی تی اسکن میلوگرام نامیده می‌شود. سپس این رنگ در اطراف نخاع و اعصاب نخاعی شما گردش می‌کند که در نتیجه اسکن به رنگ سفید دیده می‌شوند.
♦ الکترومیوگرافی (EMG) : این آزمایش تکانه‌های الکتریکی تولید شده توسط عصب‌ها و پاسخ‌های عضلات شما را اندازه گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند فشرده سازی عصب ناشی از فتق دیسک یا باریک شدن کانال نخاع شما (تنگی نخاع) را تأیید کند.
داروها
انواع داروهایی که ممکن است برای درد سیاتیک تجویز شوند عبارتند از : ضد التهاب‌ها، شل کننده‌های عضله، داروهای مخدر، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، داروهای ضد تشنج، فیزیوتراپی.
هنگامی که درد حاد شما بهبود یافت، پزشک متخصص ورزشی یا یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه توان بخشی برای جلوگیری از آسیبهای بعدی شما طراحی کند. این به طور معمول شامل تمریناتی برای اصلاح وضعیت بدن، تقویت عضلاتی که کمر شما را حمایت می‌کنند و بهبود انعطاف پذیری شما است.
تزریق استروئید
در بعضی موارد، پزشک ممکن است تزریق داروی کورتیکواستروئید را در اطراف ریشه عصب درگیر توصیه کند. کورتیکواستروئیدها با سرکوب التهاب در اطراف عصب تحریک شده، به کاهش درد کمک می‌کنند. اثرات آن معمولاً در طی چند ماه از بین می‌رود. تعداد تزریقات استروئیدی که می‌توانید انجام دهید محدود است زیرا هنگام تزریق بیش از حد، خطر عوارض جانبی جدی افزایش می‌یابد.
جراحی سیاتیک
این گزینه معمولاً مختص مواردی است که عصب فشرده باعث ضعف قابل توجه، از دست دادن کنترل مثانه یا روده یا درد شما شود که به تدریج با سایر روش‌های درمانی بدتر می‌شود یا بهبود نمی‌یابد. جراحان می‌توانند خار استخوان یا بخشی از دیسک فتق را که بر روی عصب فشرده فشار می‌آورد، بردارند.
سبک زندگی و درمان خانگی سیاتیک
برای اکثر افراد، سیاتیک به اقدامات خود مراقبتی پاسخ می‌دهد. اگرچه حدود یک روز استراحت ممکن است باعث تسکین شود، اما بی تحرکی طولانی مدت علائم و نشانه‌های شما را بدتر می‌کند.
سایر درمان های مراقبت از خود که ممکن است به شما کمک کنند عبارتند از :
♦ کمپرس سرد : در ابتدا ممکن است با گذاشتن بسته ی سرد برای چندین بار در روز روی ناحیه دردناک، احساس راحتی و تسکین درد کنید. از یک کیسه یخ یا یک بسته نخود فرنگی منجمد که در یک حوله تمیز پیچیده شده استفاده کنید.
♦ بسته های گرم : بعد از دو تا سه روز، در مناطقی که صدمه می‌بینند گرما بدهید. از بسته‌های گرم، چراغ حرارتی یا پد گرمایی در کمترین حالتشان استفاده کنید. اگر همچنان درد دارید، بسته های گرم و سرد را متناوب امتحان کنید.
♦ کشش : ورزش های کششی برای کمرتان می‌تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید و ممکن است به کاهش فشرده سازی ریشه عصب کمک کند. در هنگام کشش از تکان خوردن، تند کشش دادن یا پیچ خوردن خودداری کنید و سعی کنید کشش را حداقل به مدت 30 ثانیه حفظ کنید.
♦ داروهای بدون نسخه : مسکن ها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم گاهی برای درد سیاتیک مفید هستند.
درمان‌های جایگزین
روش‌های درمانی جایگزین که معمولاً برای کمردرد استفاده می‌شوند عبارتند از :
♦ طب سوزنی : در طب سوزنی، پزشک سوزن‌های نازک را در نقاط خاص بدن وارد پوست می‌کند. برخی مطالعات نشان داده اند که طب سوزنی می‌تواند به کمردرد کمک کند، در حالی که برخی دیگر هیچ فایده‌ای ندارند. اگر تصمیم دارید طب سوزنی را امتحان کنید، یک پزشک مجاز را انتخاب کنید تا اطمینان حاصل شود که آموزش گسترده‌ای داشته است.
♦ کایروپراکتیک : تنظیم ستون فقرات (روش انجام با دست متخصص می‌باشد) یکی از روش‌های متخصصان کایروپراکتیک است که برای درمان حرکت محدود ستون فقرات استفاده می‌کنند. هدف بازیابی حرکت ستون فقرات و در نتیجه بهبود عملکرد و کاهش درد است. به نظر می‌رسد دستکاری ستون فقرات به اندازه درمان‌های استاندارد کمردرد موثر و بی خطر است، اما ممکن است برای درد تیرکشنده مناسب نباشد.
توجه : شما می توانید از طریق این لینک رزرو، اقدام به دریافت وقت ملاقات جهت رفع بیماری خود در کلینیک تخصصی توانبخشی یارا کنید.
درد سیاتیک زمانی اتفاق می‌افتد که ریشه‌های عصب سیاتیک، توسط فتق دیسک در ستون فقرات یا رشد خار استخوانی ناشی از آرتروز در مهره ها، تحت فشار قرار می‌گیرد. به ندرت، عصب می‌تواند توسط تومور فشرده شود یا توسط بیماری مانند دیابت آسیب ببیند.