آسیب ACL یا رباط صلیبی چیست و چگونه درمان میشود؟
فهرست عناوین مقاله
آسیب ACL یا رباط صلیبی چیست؟
رباط صلیبی یکی از رباطهای اصلی زانو میباشد که از استخوان ران به استخوان ساق وصل میشود و پایداری زانو وابسته به آن میباشد. آسیب ACL، شامل پارگی یا کشیدگی رباط صلیبی قدامی میباشد. آسیب دیدگی ACL معمولاً در حین ورزشهایی مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی در سراشیبی رخ میدهد که شامل توقف ناگهانی یا تغییر جهت، پرش و فرود است.
بسیاری از افراد هنگام بروز آسیب ACL، صدایی از زانو میشنوند. زانوی شما ممکن است متورم شود، احساس ناپایداری کنید و بیش از حد دردناک شود. بسته به شدت آسیب ACL، درمان ممکن است شامل استراحت و توانبخشی باشد تا به شما کمک کند قدرت و ثبات خود را بدست آورید یا انجام جراحی برای جایگزینی رباط پاره شده و به دنبال آن توانبخشی باشد. یک برنامه تمرینی مناسب میتواند به کاهش خطر آسیب ACL کمک کند.
علل آسیب رباط صلیبی ACL
رباطها نوارهای محکم بافتی هستند که استخوان را به استخوان دیگر متصل میکنند. ACL، یکی از دو رباطی که از وسط زانو عبور میکند، استخوان ران شما را به درشت نی متصل میکند و به ایجاد ثبات در مفصل زانو کمک میکند. وقتی رباط آسیب دیده باشد، معمولاً پارگی نسبی یا کامل بافت وجود دارد. یک آسیب دیدگی خفیف ممکن است رباط را کشش دهد اما آن را سالم نگه دارد. آسیبهای ACL اغلب در حین فعالیتهای ورزشی و تناسب اندام اتفاق میافتد که میتواند فشار بر زانو وارد کند :
♦ توقف ناگهانی
♦ ناخواسته از یک پرش فرود آیید
♦ چرخش با پای محکم کاشته شده
♦ کاهش ناگهانی سرعت و تغییر جهت
♦ دریافت ضربه مستقیم به زانو یا برخورد مانند تکل در فوتبال
علائم و نشانههای آسیب رباط صلیبی ACL
♦ تورم سریع
♦ از دست دادن دامنه حرکت
♦ درد شدید و ناتوانی در ادامه فعالیت
♦ یک صدای بلند پاپ (pop) یا احساس آن در زانو
♦ احساس بی ثباتی یا خالی کردن زیر فشار تحمل وزن
چه عواملی ممکن است خطر ابتلا به آسیب رباط صلیبی را افزایش دهد؟
♦ وضعیت بدنی ضعیف
♦ بازی روی سطوح چمن مصنوعی
♦ پوشیدن کفشهایی که متناسب نیستند
♦ زن بودن، احتمالاً به دلیل تفاوت در آناتومی، قدرت عضلانی و تأثیرات هورمونی
♦ شرکت در برخی ورزشها مانند فوتبال، بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی در سراشیبی
♦ استفاده از تجهیزات ورزشی که درست فیت نشده باشند و متناسب نباشند، مانند بندهای اسکی که به درستی تنظیم نشده اند
جلوگیری از ابتلا به آسیب ACL
یک پزشک متخصص پزشکی ورزشی، یک متخصص طب فیزیکی، یک مربی ورزشی میتوانند ارزیابی، آموزش و بازخوردهایی ارائه دهند که میتواند به شما در کاهش خطرات کمک کند. برنامههای کاهش آسیب ACL شامل موارد زیر است :
♦ آموزش بهبود روش هنگام انجام حرکات چرخشی
♦ استفاده زانوبند و کفش و کفی (بالشتک) مناسب ورزش خود
♦ ورزشهایی برای تقویت هسته، از جمله باسن، لگن و پایین شکم
♦ تمرین و ورزش با تاکید بر تکنیک مناسب و وضعیت زانو هنگام پریدن و فرود آمدن از روی پرشها
♦ ورزشهایی که عضلات پا را تقویت میکنند، به ویژه تمرینات همسترینگ، برای اطمینان از تعادل کلی در قدرت عضلات پا
♦ آموزش تقویت عضلات پا، لگن و مرکز بدن و همچنین آموزش بهبود روشهای پرش و فرود میتواند به کاهش خطر آسیب بیشتر ACL مرتبط با زنان ورزشکار کمک کند.
تشخیص آسیب رباط صلیبی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک زانوی شما را از نظر تورم و حساسیت بررسی میکند، زانوی آسیب دیده شما را با زانوی سالم مقایسه میکند. وی همچنین ممکن است زانوی شما را به موقعیتهای مختلفی حرکت دهد تا دامنه حرکت و عملکرد کلی مفصل را ارزیابی کند. اغلب میتوان تشخیص را فقط بر اساس معاینه فیزیکی انجام داد، اما ممکن است برای رد سایر علل و تعیین شدت آسیب به آزمایشاتی نیاز داشته باشید. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد :
♦ سونوگرافی : از سونوگرافی میتوان برای بررسی آسیب در رباطها، تاندونها و عضلات زانو استفاده کرد.
♦ اشعه ایکس (X-ray) : برای رد شکستگی استخوان ممکن است به اشعه ایکس نیاز باشد. با این حال، اشعه ایکس بافت نرم مانند رباطها و تاندونها را نشان نمیدهد.
♦ MRI : از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویری از بافتهای سخت و نرم در بدن شما استفاده میکند. MRI میتواند میزان آسیب ACL و علائم آسیب به سایر بافتهای زانو، از جمله غضروفها را نشان دهد.
درمان آسیب رباط صلیبی
استراتژی مراقبتهای سریع با کمکهای اولیه شامل مراحل زیر است که اغلب با اختصار R.I.C.E شناخته میشوند :
♦ باند کشی : یک باند کشی را به دور زانوی خود بپیچید.
♦ بالا گذاشتن : دراز بکشید و زانوی خود را روی بالش قرار دهید.
♦ استراحت : استراحت عمومی برای بهبودی لازم است و تحمل وزن روی زانو را محدود میکند.
♦ یخ : وقتی بیدار هستید، سعی کنید حداقل هر دو ساعت و هر بار 20 دقیقه یخ روی زانوی خود بگذارید.
توانبخشی
درمان پزشکی برای آسیب ACL با چندین هفته درمان توانبخشی آغاز میشود. پزشک متخصص به شما میآموزد که چه تمریناتی را انجام دهید که یا با نظارت مداوم در مرکز یا در خانه انجام میدهید. همچنین ممکن است برای ثابت نگه داشتن زانوی خود از بریس (بند یا آتل) استفاده کنید و برای جلوگیری از سنگین شدن زانوی خود، برای مدتی از عصا استفاده کنید. هدف از توانبخشی کاهش درد و تورم، بازگرداندن دامنه حرکتی کامل زانو و تقویت عضلات است.
این دوره از توانبخشی ممکن است با موفقیت یک آسیب ACL را برای افرادی که نسبتاً کم تحرک هستند، به ورزش متوسط و فعالیتهای تفریحی میپردازند یا افرادی که ورزشهایی انجام میدهند که فشار کمتری به زانوها وارد میشود را درمان کند و دیگر نیاز به جراحی نداشته باشند.
جراحی
پزشک شما در صورت انجام موارد زیر جراحی را توصیه میکند :
♦ بیش از یک رباط یا مینیسک در زانوی شما نیز آسیب دیده باشد.
♦ این آسیب باعث پیچ خوردن یا خالی کردن زانوی شما در طی فعالیتهای روزمره بشود.
♦ شما یک ورزشکار هستید و میخواهید به ورزش خود ادامه دهید، خصوصاً اگر این ورزش شامل پریدن و چرخیدن باشد.
در طی بازسازی ACL، جراح رباط آسیب دیده را برداشته و با بخشی از تاندون جایگزین میکند، بافتی شبیه رباطی که عضله را به استخوان متصل میکند. به این بافت جایگزین پیوند گفته میشود. جراح شما از یک تاندون قسمت دیگر زانوی شما یا از یک تاندون اهدا کننده متوفی استفاده خواهد کرد. پس از جراحی دوره دیگری از درمان توانبخشی را از سر خواهید گرفت.
بازسازی موفقیت آمیز ACL همراه با توانبخشی دقیق معمولاً میتواند ثبات و عملکرد را به زانو برگرداند. هیچ بازه زمانی مشخصی برای بازگشت ورزشکاران به بازی وجود ندارد. تحقیقات اخیر نشان میدهد که نزدیک یک سوم ورزشکاران در طی دو سال دچار پارگی دیگری در زانوی مقابل میشوند. یک دوره بازتوانی طولانی تر و اصولی، خطر آسیب دیدگی مجدد را کاهش دهد.
به طور کلی، یک سال یا بیشتر طول میکشد تا ورزشکاران با خیال راحت به بازی برگردند. پزشکان و فیزیوتراپیستها برای اندازه گیری ثبات، قدرت، عملکرد و آمادگی برای بازگشت به فعالیتهای ورزشی در فواصل مختلف در طول توانبخشی تستهای عملکردی را انجام میدهند. اطمینان از بهبود فاکتورهای قدرت، پایداری و چابکی قبل از بازگشت به فعالیتی که خطر آسیب ACL را دارد بسیار مهم است.
توجه : شما می توانید از طریق این لینک رزرو، اقدام به دریافت وقت ملاقات جهت رفع بیماری خود در کلینیک تخصصی توانبخشی یارا کنید.
افرادی که آسیب ACL را تجربه میکنند بیشتر در معرض آرتروز زانو قرار دارند. آرتروز ممکن است ایجاد شود حتی اگر برای بازسازی رباط جراحی کنید. عوامل مختلفی احتمالاً بر خطر آرتروز تأثیر میگذارد، مانند شدت آسیب اصلی، وجود آسیبهای مرتبط در مفصل زانو یا سطح فعالیت پس از درمان.